Janusz Korczak – przyjaciel dzieci

Janusz Korczak (właściwe nazwisko Henryk Goldszmit) urodził się w Warszawie, w rodzinie żydowskiej. Był: lekarzem, pedagogiem, wychowawcą, pisarzem. Walczył o dobro, sprawiedliwość i ochronę praw dziecka. Spośród wielu praw, o których pisał i walczył za najważniejsze uważał prawo do:
– szacunku,
– niewiedzy i wiedzy,
– upadku,
– własności,
– tajemnicy,
– radości.

Prawo do szacunku – jest to prawo najbardziej lekceważone we współczesnym świecie. Dzieci trzeba nie tylko kochać, ale też dobrze traktować, a to oznacza indywidualne podejście do każdego wychowanka. Wielu starań powinno dołożyć społeczeństwo, by uczeń miał prawo
do poszanowania godności własnej w sprawach osobistych, rodzinnych i koleżeńskich.

Prawo do niewiedzy – dla kilkuletniego dziecka nie wszystko jest proste i jasne, jak nam się wydaje. Otaczający świat jest dla niego nieznany. Dorośli powinni mieć wiele wyrozumiałości
i cierpliwości wobec niekończących się pytań dziecka.

Prawo do niepowodzeń i łez – nie wolno oskarżać dziecka za niepowodzenia, lecz należy cierpliwie czekać, aż dziecko wydorośleje, nabierze życiowego doświadczenia. Zamiast karania współczesna psychologia proponuje – ” pokaż dziecku jak można naprawić zło”.

Prawo do upadków – obcując na co dzień z dziećmi nie powinno nas dziwić, że dzieci upadają. Opiekun uznając prawo do upadku, akceptując błędy podopiecznych musi pamiętać,
że jego obowiązkiem jest obserwowanie zachowania, wyjaśnianie przyczyn nieprawidłowości i odchyleń w rozwoju oraz podejmowanie działań kompensacyjnych wobec dzieci, które tego potrzebują.

Prawo do własności – poszanowanie tego prawa jest konieczne zarówno ze strony nauczycieli jak i rodziców. Uczymy dzieci, że maja prawo do własności, ale również powinny je respektować wobec innych.

Prawo do tajemnicy – dzieci, nawet te najmłodsze, mają swoje tajemnice osobiste, rodzinne czy koleżeńskie. Dorośli powinni je szanować. Nauczyciel szanujący tajemnicę dziecka, uczy swoją postawą, że są sprawy, o których nie mówi się wszystkim.

Prawo do radości – J. Korczak w swoim pamiętniku pisał – „dziecku potrzebna jest jasność szczęścia i ciepło miłości…. Niech dzieci się śmieją, niech będą wesołe.” Dziecko powinno wychowywać się w miłej i serdecznej atmosferze, pełnej uśmiechu i radości.
Prawo do wypowiadania swoich myśli i uczuć Łamanie tego prawa jest krzywdą wyrządzoną dziecku, którą trudno w życiu naprawić. Należy dać dziecku prawo
do wyrażania własnych poglądów i uczuć, przyjmując je stosownie do wieku i dojrzałości dziecka. Dzieci potrzebują tego, by ich uczucia były akceptowane i doceniane.

W 1912 roku założył Dom Sierot dla dzieci żydowskich, a w 1919 roku współprowadził sierociniec dla dzieci polskich mieszczących się na Bielanach. W obu domach były przestrzegane prawa dzieci. Troszczył się o rozwój samorządności dzieci i młodzieży. Powołał Dziecięce Sądy Koleżeńskie i samorządy wychowanków.
Korczakowskie prawa dziecka są aktualne do dziś. Większość z nich zrealizowano w Konwencji Praw Dziecka.

Prawa dziecka – Janusz Korczak

Niech się wreszcie każdy dowie
I rozpowie w świecie całym,
Że dziecko to także człowiek,
Tyle, że jeszcze mały.
Dlatego ludzie uczeni,
Którym za to należą się brawa,
Chcąc wielu dzieci los odmienić,
Spisali dla was mądre prawa.
Więc je na co dzień i od święta
Spróbujcie dobrze zapamiętać:
– Nikt mnie siłą nie ma prawa zmuszać do niczego,
A szczególnie do zrobienia czegoś niedobrego.
– Mogę uczyć się wszystkiego, co mnie zaciekawi
I mam prawo sam wybierać, z kim się będę bawić.
– Nikt nie może mnie poniżać, krzywdzić, bić, wyzywać,
I każdego mogę zawsze na ratunek wzywać.
– Jeśli mama albo tata już nie mieszka z nami,
Nikt nie może mi zabronić spotkać ich czasami.
– Nikt nie może moich listów czytać bez pytania,
Mam też prawo do tajemnic i własnego zdania.
– Mogę żądać, żeby każdy uznał moje prawa,
A gdy różnię się od innych, to jest moja sprawa.
Tak się tu w wiersze poukładały,
Prawa dla dzieci na całym świecie,
Byście w potrzebie z nich korzystały
Najlepiej, jak umiecie.

 

Bibliografia:
J. Korczak, Prawo dziecka do szacunku, Rzecznik Praw Dziecka, Warszawa 2012.
https://ronja.pl/cytaty-korczak/