Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały
Każdy z rodziców chce wychować swoje dziecko na zaradnego człowieka, który w dorosłym życiu da sobie radę i będzie umiał skutecznie rozwiązywać własne problemy. Ale jak to zrobić, aby nie naruszyć godności dziecka, jego delikatnej, dopiero rozwijającej się strefy emocjonalnej? Jak nauczyć odpowiedzialności i ponoszenia konsekwencji swoich działań? Na te i inne pytania odpowiadają Elaine Mazlish i Adele Faber, autorki popularnych książek edukacyjnych, które zdobyły duże uznanie wśród rodziców, nauczycieli i psychologów. Napisały one serię książek o dzieciach:
1. “Wyzwoleni rodzice, wyzwolone dzieci”
2. “Jak mówić, aby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”
3. „Jak mówić do nastolatków, żeby nas słuchały, jak słuchać, żeby z nami rozmawiały”
Dzięki poradom zawartym w tych poradnikach, rodzice mogą nauczyć się rozpoznawać negatywne uczucia zarówno swoje, jak i dziecka oraz skutecznie sobie z nimi radzić. Jak pomagać dziecku w rozwiązywaniu jego problemów, aby zachęcać je do samodzielności, dzięki czemu stanie się zaradne w dorosłym życiu. A także, jak zamiast bezsensownego karania, uczyć odpowiedzialności i ponoszenia konsekwencji.
Autorki przekazują nam proste i łatwe sposoby porozumienia się z dziećmi, a także relacji: rodzic – dziecko. Uczą wrażliwości i empatii na drugiego człowieka, reagowania na komunikaty naszych rozmówców, wyrozumiałości i tolerancji.
Najpopularniejszą z książek Adele Faber i Elaine Mazlish jest “Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”. Poradnik, który w przystępny sposób pokazuje nam, jak zmodyfikować swoje zachowanie, aby zmieniło się (niepożądane przez nas) zachowanie dzieci. Książka jest uzupełniona o suplement “Doświadczenia rodziców polskich”, dzięki czemu pewne problemy stają się nam bliższe i bardziej zrozumiałe.
A oto kilka wskazówek zawartych w “Jak mówić…”:
- Uczucia, emocje
- słuchaj uważnie:
czasem dziecku wystarczy milczący słuchacz, żeby samo dostrzegło problem i znalazło jego rozwiązanie - nazwij uczucia:
określ je. Słowa, takie jak: “Nie przejmuj się, Przecież cię nie boli” – nikogo nie pocieszą. Jeśli zamiast tego powiesz: “Widzę, że jest ci przykro, To bardzo smutne” – dziecko poczuje się zrozumiane, samo też lepiej zrozumie to, co czuje - akceptuj uczucia, za pomocą “słów kluczy”:
zamiast: “Uderzył cię? A tyle razy mówiłam, żebyś się z nim nie bawił, ale ty ciągle wszystkich zaczepiasz…”, użyj “słów kluczy”- pełnych zrozumienia i uwagi, np. “aha, oooo, rozumiem, hmm” - akceptacja uczuć nie oznacza akceptacji złych zachowań:
“Widzę, że jesteś na mnie zły. Powiedz mi to słowami, nie pięściami”
2. Współpraca
- opisz co widzisz, przedstaw problem:
“Widzę brudny stół po twoim jedzeniu” - udziel informacji:
“Ścierka jest tam” - powiedz to jednym słowem:
“Stół” - powiedz, co czujesz:
“Nie lubię, kiedy krzyczysz” - napisz liścik:
“Droga Asiu! Jestem głodny. Twój kot”
3. Zamiast kar (w sytuacji niepożądanego zachowania dziecka)
- zaangażuj dziecko do pomocy:
np. dziecko wyrywa zabawki kolegom w piaskownicy – “Pomóż mi budować zamek” - wyraź zdecydowany sprzeciw:
nie atakując charakteru- “Zabierasz zabawki dzieciom, nie podoba mi się takie zachowanie” - powiedz, co czujesz:
“Wyrywanie innym zabawek jest nieprzyjemne” - zaproponuj wybór:
“Jeśli chcesz nadal bawić się w piaskownicy, przestań tak robić” - przejmij inicjatywę, daj odczuć dziecku konsekwencje złego zachowania:
“Widzę, że wybrałeś powrót do domu” i opuszczacie piaskownicę. Następnego dnia, nie idziecie do piaskownicy. Na pytanie dziecka “Dlaczego?”, poproś, żeby się zastanowiło
4. Samodzielność
- dawaj dziecku możliwość wyboru, samodzielnego podejmowania decyzji:
“Wolisz założyć skarpetki z kotkiem czy w misie ?” - doceń wysiłek, jaki dziecko wkłada w wykonanie zadania:
“Zasznurowanie butów to wielka sztuka” - pozwól, aby dziecko samo znalazło odpowiedź:
nie dawaj zbyt szybko gotowych odpowiedzi; wskaż “źródła”, niech także inni staną się autorytetami - nie odbieraj nadziei:
“Więc marzysz o karierze piosenkarki?”
5. Pochwały
- opisz, co widzisz lub czujesz:
bez ogólników typu: “Jesteś grzeczną dziewczynką”, użyj natomiast: “Widzę, że wszystkie lale postawiłaś na półce. Lubię patrzeć na taki porządek” - dodaj do opisu podsumowanie:
“Prosiłam cię, żebyś za dziesięć minut przyszła na śniadanie i jesteś. To nazywam punktualnością!”
6. Role i etykietki
- uwolnij dziecko od etykietek:
stwórz sytuację, w której dziecko (i inni) spojrzy na siebie inaczej;
gdy dziecko uważa się za niezdarne: “Muszę to naprawić, mógłbyś mi pomóc?”;
gdy dziecko ma zwyczaj marudzić: “Podoba mi się, kiedy spokojnie mówisz o swoich potrzebach, tak jak teraz” - pozwól dziecku słyszeć, jak je chwalisz przed innymi:
w rozmowie przez telefon: “Och, żebyś widziała swoją córkę, jak bawiła się dzisiaj z innymi dziećmi: dzieliła się zabawkami, wspólnie z koleżanką piekła ciasteczka” – gdy dziecko ma kłopoty ze współdziałaniem - pokaż zachowanie godne naśladowania:
“Mam tyle pracy i nie wiem jak się do tego zabrać. Już wiem, ułożę sobie plan działania” – gdy dziecko jest niezorganizowane.
Wybrała: Małgorzata Filipowska
Autor: Katarzyna Miedziak „ Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały”